การจะได้มาซึ่งสภาพจิตแบบหนึ่ง ๆ เป็นปกติ ไม่ใช่การให้เหตุปัจจัย ประเดี๋ยวประด๋าว เช่น กำหนดว่าห้าทุ่มถึงเที่ยงคืน
จะทำสมาธิ นึกว่าขอเวลาแค่ครึ่งชั่วโมง หรือหนึ่งชั่วโมงจะเป็นเหตุปัจจัยที่เพียงพอ แก่การสร้างความสงบนิ่ง ตื่นรู้นึกว่า
ทั้งวันจะปล่อยจิต ให้มีกิริย าเป็นอย่ างไรก็ได้ ตามอำเภอใจ การบังคับตัวเองทั้งที่ไม่พร้อม คือ การเพิ่มความฟุ้งซ่าน
ไม่ใช่การลดความฟุ้งซ่าน การเริ่มต้นทำสมาธิที่ดีที่สุด ไม่ใช่เริ่มจากการนั่งหลับตา แล้วเพ่งลมหายใจหรือคำบริกรรม
แต่ควรเริ่มจากความเข้าใจในเบื้องต้น อย่ างถ่องแท้ว่า ธรรมชาติของจิต มีวิสัยที่จะ กระเพื่อมไหว ฟุ้งไป หรือสงบลง
ด้วยปัจจัยที่เหมาะสม ให้เหตุปัจจัยไว้อย่ างไร สภาพจิตก็เป็นไปตามนั้นสภาพจิตที่พร้อมจะรู้ พร้อมจะนิ่งนั้น ต้องมี
ลักษณะอันเบิกบาน อิ่มเย็นเป็นกุศลอยู่ก่อน หากได้เหตุปัจจัยนี้มา กล่าวคือสภาพจิตเป็นกุศลแล้วสภาพแบบนั้นเอง
จะมีความฉลาดทางสมาธิอยู่ในตัว เ พ ร า ะกุศล ทำให้ทรงสติรู้ เ พ ร า ะกุศล ทำให้จิตสงบนิ่งเป็นสุข เ พ ร า ะกุศล
ทำให้จิตมีกำลังอย่ างต่อเนื่องเมื่อลงมือทำสมาธิ ไม่ว่าจะจับลมหายใจหรือคำบริกรรมใด ก็จะเข้ารู้จังหวะจะโคน ของ
อารมณ์สมาธิแบบนั้น ๆ จิตจะเห็นเองว่า มีกิริย าเช่นไรทำให้เกิดความเบาสบายทั้งกายใจจิตจะเห็นเองว่าหน่วงอารมณ์
ไว้อย่ างไร ไม่เพ่งแรงหรือปล่อยหย่อนจิต จะเห็นเองว่าจะเลี้ยงตัว อยู่ในอาการพินิจอารมณ์ ให้ต่อเนื่องได้อย่ างไร
ถ้าเห็นได้ด้วยความเข้าใจอย่ างถ่องแท้เช่นนี้ ก็จะรู้ว่า การสร้างกุศลจิตให้เกิดขึ้นนั้น สำคัญกว่าการเพ่งอารมณ์ มองให้
เห็นว่า เราใช้วันทั้งวันเตรียมจิตให้เป็นกุศลด้วยการสังเกตและกำกับจิต ให้เป็นการเสียสละการให้อภัย การให้ความรู้
และธรรมเป็นทาน ด้วยการสังเกตและกำกับจิต ให้เป็นการห้ามใจไม่พูดพล่ามเพ้อ ไม่หลงเมาในบาปทั้งปวงระวังรักษาใจ
ไม่ให้แปดเปื้อน กับทั้งตักตวงความดีทั้งหลาย เข้ามาบำรุงจิตให้แช่มชื่นผ่องใส กล่าวโดยย่นย่อคือ ระวังอย่ างเดียวที่
ตัวกิริย าจิตมจิตมีกิริย าอย่ างไร เป็นอกุศล ก็ตัดทิ้งไป จิตมีกิริย าอย่ างไร เป็นกุศล ก็เพิ่มเข้ามา ถือเป็นหน้าที่ ไม่ต่าง
จากการงานในชีวิตประจำวันเมื่อปูพื้น จนเกิดความพร้อมทางจิต ก็จะรู้ว่าไม่ต้องไปควานหาจิตที่ไหน จิตอันตั้งสงบรู้ทั่ว
ตลอดตัวนี้เอง คือ ความพร้อมจิตอันไม่ผลิตความคิดฟุ้งกระเจิงนี้เอง คือ ความพร้อม จิตอันพร้อม กำหนดจับอารมณ์ใด
อารมณ์หนึ่ง ให้เกิดความนิ่งมั่นนี้เอง คือสิ่งที่เราต้องการ
